Biblioteka

WARTO PRZECZYTAĆ

Henryk Grynberg, Janek i Maria, Warszawa 2006
Dwa opowiadania, których narratorami są Janek – Polak i Maria – Żydówka. Pierwsze opowiadanie ukazuje
dwie warszawskie rodziny, polską i żydowską, związane wojennym losem. Drugie przedstawia związek mię-
dzy Żydówką a rodziną chłopską w czasie wojny.

Henryk Grynberg, Żydowska wojna i Zwycięstwo, Warszawa 1989
Dwie powieści zebrane w jednym tomie. Żydowska wojna opisuje wojenną tułaczkę oglądaną oczami żydow-
skiego dziecka. Przy okazji autor w bezkompromisowy sposób ukazuje stosunki polsko-żydowskie w czasie
II wojny światowej. Zwycięstwo dotyczy powojennych losów bohatera.

Elżbieta Isakiewicz, Czerwony ołówek, Warszawa 2003
Opowieść o Henryku Sławiku, który ocalił tysiące Żydów od śmierci. W ramach działalności w Komitecie
Obywatelskim ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi – agendy rządu RP – pomagał polskim Żydom, którym
udało się uciec na Węgry. Za swoją działalność zapłacił życiem.

Elżbieta Isakiewicz, Ustna harmonijka. Relacje Żydów, których uratowali od Zagłady Polacy, Warszawa 2000
Książka zawiera zebrane przez Elżbietę Isakiewicz relacje polskich Żydów zamieszkałych w Izraelu, którzy
uniknęli Zagłady dzięki pomocy Polaków. Jest to praca dokumentalna, wolna od komentarzy i publicystyki,
dzięki czemu przemawia do czytelnika z jeszcze większą siłą.

Hanna Krall, Ta z Hamburga [w:] Taniec na cudzym weselu, Kraków 2001
Opowiadanie, w którym Hanna Krall przedstawiła losy młodego małżeństwa Barbary i Jana oraz Reginy
– Żydówki, którą zaopiekowali się podczas wojny, ukrywając ją w swoim domu. Młoda Żydówka spędzała
większość czasu w szafie, która stała się, jak stwierdziła autorka w jednym z wywiadów, „swoistym symbolem
tamtych czasów”. Na podstawie tego opowiadania Jan Jakub Kolski nakręcił film Daleko od okna.

Roma Ligocka, Dziewczynka w czerwonym płaszczyku, Warszawa 2004
Autobiograficzna opowieść napisana przez Romę Ligocką po obejrzeniu filmu Lista Schindlera, kiedy to
w postaci dziewczynki w czerwonym płaszczyku pojawiającej się w krakowskim getcie rozpoznała samą sie-
bie. Postanowiła powrócić do przeszłości, o której starała się zapomnieć: dzieciństwie spędzonym w getcie,
strachu, upokorzeniu, śmierci bliskich.

Joanna Rudniańska, Kotka Brygidy, Lasek 2007
Opowieść o wojennym i powojennym losie kilku rodzin z warszawskiej Pragi. Autorka opisuje okupację
z perspektywy kilkuletniej dziewczynki i próbuje opowiedzieć o postawach Polaków wobec Holokaustu.

Halina Zawadzka, Ucieczka z getta, Warszawa 2001
Wspomnienia, których autorka jako osiemnastoletnia dziewczyna uciekła z getta w Końskich. W Staracho-
wicach dwie obce Polki udzieliły jej schronienia, narażając swoje życie. Dzięki szlachetności kilku osób au-
torka przetrwała wojnę. Poruszający zapis okupacyjnej codzienności i postaw ludności polskiej wobec Holo-
kaustu.
Józef Ziemian, Papierosiarze z placu Trzech Krzyży, Łódź 1995
Wspomnienia Józefa Zysmana-Ziemiana z okupowanej Warszawy. Opisuje w niej swoje losy oraz losy grupki
żydowskich dzieci, które utrzymywały się z handlu przy pl. Trzech Krzyży.

WARTO OBEJRZEĆ

Cena życia, film dokumentalny, reż. A. Baczyński, rok prod. 2004
Film przedstawia tragiczne losy rodziny Ulmów z Markowej. Wiktoria i Józef Ulma wraz z dziećmi zostali
rozstrzelani 24 marca 1944 r. za ukrywanie Żydów.

Daleko od okna, film fabularny, reż. J.J. Kolski, rok prod. 2000
Film powstał na podstawie opowiadania H. Krall Ta z Hamburga. Bezdzietne małżeństwo przechowuje pod-
czas wojny żydowską kobietę. Dziewczyna zachodzi w ciążę ze swoim „wybawcą”, w ukryciu rodzi dziecko.
Córka – Helusia – ma dwie matki i jednego ojca. To staje się źródłem jej powojennego dramatu.

Druga prawda, film dokumentalny, reż. J. Wright, A. Naszyńska, rok prod. 2006
Film pokazuje, w jaki sposób na Zachodzie postrzegane są stosunki polsko-żydowskie. Autorki poprosiły
o wypowiedzi zarówno historyków, jak i ratujących oraz ratowanych.

Henryk Sławik – polski Wallenberg, film dokumentalny, reż. M. Maldis, G. Łubczyk, rok prod. 2004
Portret Henryka Sławika, który po kampanii wrześniowej wraz z innymi polskimi żołnierzami przedostał się
na Węgry. W ramach działalności w Komitecie Obywatelskim ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi – agendy
rządu RP – pomagał polskim Żydom, którym udało się uciec na Węgry. Za swoją działalność zapłacił najwyż-
szą cenę.

Jeszcze tylko ten las, film fabularny, reż. J. Łomnicki, rok prod. 1991
Film pokazuje losy Polki, która wyprowadziła z getta żydowską dziewczynką – Rutkę. Obie próbują przedo-
stać się z miasta na wieś, by u rodziny Polki ukryć dziewczynkę.

Korczak, film fabularny, reż. Andrzej Wajda, rok prod. 1990
Na tle codziennego życia w getcie warszawskim film ukazuje postać Janusz Korczaka, lekarza i wychowawcy,
dyrektora sierocińca w getcie, oraz jego podopiecznych.

Kurierzy, których nikt nie słuchał, film dokumentalny, reż. W. Lindwer, rok prod. 2002
W filmie o swych kurierskich losach opowiadają Władysław Bartoszewski, Jan Nowak-Jeziorański i Jan Kar-
ski. Dokument przypomina o heroicznej postawie młodych Polaków, którzy próbowali zwrócić uwagę Za-
chodu na Holokaust.

Lista Schindlera, film fabularny, reż. S. Spielberg, rok prod. 1993
Film oparty na prawdziwej historii austriackiego przemysłowca Oskara Schindlera, który podczas okupacji
niemieckiej uratował ponad tysiąc Żydów z krakowskiego getta.

Lista Sendlerowej, film dokumentalny, reż. M. Dudziewicz, rok prod. 2002
Reżyser filmu zestawia opowieść Ireny Sendlerowej o czasach Zagłady z inscenizacją przygotowaną przez
uczennice z Kansas oraz scenami z ich życia w Ameryce i materiałami archiwalnymi z warszawskiego getta.

Łyżeczka życia, film dokumentalny, reż. M. Nekanda-Trepka, rok prod. 2004
Reżyser filmu, opowiadając historię Elżbiety Ficowskiej, która jako sześciomiesięczne niemowlę została wy-
wieziona z getta w drewnianej skrzynce na wozie między cegłami, przedstawia również działalność Referatu
Dziecięcego „Żegoty”.

Mój Tata Henryk Sławik, reportaż, realizacja M. Maldis, J. Zub, rok prod. 2003
Reportaż filmowy, w którym Krystyna Kutermak opowiada o działalności swojego ojca Henryka Sławika,
który w czasie wojny pomagał polskim Żydom, zbiegłym na Węgry.

Odwiedziny, film dokumentalny, scen. i realizacja M. Nuckowska, rok prod. 2005
Autorzy filmu towarzyszą grupie amerykańskich uczniów i jej nauczycielowi – dzięki którym powstał spek-
takl o Irenie Sendlerowej Życie w słoiku – podczas odwiedzin u ich bohaterki. Towarzyszą także grupie pod-
czas wędrówki po dawnym getcie warszawskim.

Pianista, film fabularny, reż. Roman Polański, rok prod. 2001
Ekranizacja okupacyjnych wspomnień Władysława Szpilmana, polskiego pianisty żydowskiego pochodze-
nia, który trafił do warszawskiego getta, cudem uniknął wywózki do obozu zagłady, by przez resztę wojny
ukrywać się po „aryjskiej stronie”.

Z gorącego serca. „Żegota”, film dokumentalny, reż. Z. Kunert, rok prod. 2004
Film pokazuje okoliczności powstania i metody działania Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Relacje uratowa-
nych przeplatają się z rzeczowymi wypowiedziami ostatnich żyjących działaczy „Żegoty” – prof. Władysława
Bartoszewskiego i Ireny Sendlerowej.

Życie za życie, film dokumentalny, realizacja A. Gołębiewski, rok prod. 2007
Film opowiada o Polakach, którzy zginęli w czasie okupacji niemieckiej za pomaganie Żydom. Świadkowie
tamtych wydarzeń opowiadają historie swoich sąsiadów i członków rodzin.